Boya Uygulamaları Hakkında Genel Açıklamalar

Yüzeyi koruyan ve dekoratif görüntü kazandıran veya örtücü bir katman oluşturan pigmentleri içeren, ince katlar halinde yüzeye sürülen sıvı ya da toz ürüne “boya” denir.
Boyaların içerdikleri kimyasal maddeler 4 ana gruba ayrılabilir;
1. Bağlayıcılar: Boyaya koruma, yapışma, sertlik, esneklik, fiziksel ve kimyasal direnç özelliklerini veren kimyasal maddelerdir.
2. Çözücüler: Boyanın uçucu kısmını oluşturan kimyasal maddelerdir. Boyaya, üretim sırasında akışkanlık ve uygulamada kolaylık sağlamak amacıyla kullanılırlar.
3. Pigment ve extendeler (dolgu maddeleri): Boyaya rengini verir ve örtücülük özelliği kazandırır.
4. Katkı maddeleri: Boyanın bazı özelliklerini iyileştirmek ve istenmeyen olumsuz değişmeleri önlemek için kullanılır. Örneğin ısıtıcılar, çökme önleyiciler, kalınlaştırıcılar, küflenme önleyiciler, UV ışınlarına dayanım sağlayanlar vb.

BOYA ÇEŞİTLERİ
Boyaları kullanım yerlerine ya da çözücülerine göre sınıflandırmak mümkündür.
Kullanım yerlerine göre:
֍ İç cephede ve duvar yüzeylerinde kullanılan boyalar,
֍ Dış cephede ve duvar yüzeylerinde kullanılan boyalar.
֍ Ahşap yüzeylerde kullanılan boyalar.
֍ Metal yüzeylerde kullanılan boyalar.

Çözücülerine göre:
֍ Su bazlı boyalar.
֍ Solvent bazlı boyalar. (sentetik esaslı)

İÇ CEPHE BOYALARI
Tüm boyalar yapılarında bulunan bağlayıcıların tipiyle adlandırılırlar. Örneğin akrilik esaslı boyanın bağlayıcısı akrilik iken, sentetik esaslı boyanın bağlayıcısı ise alkiddir.
İç cephe duvar yüzeyleri için geliştirilen boyalarda tercih, öncelikle boyanın çözücüsüne göre yapılmalıdır. Su bazlı boyalar ile sentetik esaslı boyaların, özellikleri ve performansları açısından farklılıkları mevcuttur. Su bazlı boyaların nefes alma özellikleri olmasına karşın, sentetik esaslı (saten vb.) boyalarda bu özellik yoktur. Bununla beraber su bazlı boyalar duvarda oluşan alkali etkiye (nem ile birlikte) çok daha dirençlidirler. Sentetik esaslı boyaların silinme dirençleri su bazlı boyalara göre çok daha yüksektir. Ancak bu tip boyaların sararma riski mevcuttur. Sentetik ve su bazlı tercihi yapıldıktan sonra görüntü tercihi ortaya çıkacaktır. Bu da su bazlı boyalarda; mat ve yarı mat, sentetik esaslı boyalarda ise mat, yarı mat (saten) ve parlak olarak karşımıza çıkar.
Su bazlı boyalarda mat görüntüde olanlar genel olarak PVA esaslı, akrilik kopolimer esaslı veya akrilik esaslı olarak birbirinden ayrılırlar.
Parlak sentetik boyaların ise, ışığı aşırı yansıtmaları nedeniyle duvarda kullanılmaları çok yaygın değildir. Genel olarak ahşap kapı, pencere ve metallerde uygun astarlar ile kullanılmaktadırlar. Tüm boyalarda istenileni elde etmek için yüzey mutlaka boyaya hazırlanmalı ve astar kullanılmalıdır.

DIŞ CEPHE BOYALARI
Dış cephede boya ve kaplamalar kullanılabilir. Boyalar, ince ve pürüzlü bir doku bırakırken, kaplamalar daha grenli bir doku oluşturur. Dış cephede kullanılan boya ve kaplamalarda, su ve solvent bazlı ve silikonlu olmak üzere üç çeşittir. Dış cephede kullanılan ve neme karşı yüksek dirençli olan silikonlu boyalar ise, yüzeye tutunmalarını sağlayan bağlayıcılarının silikon içermesinden dolayı bu şekilde adlandırılmışlardır.

AHŞAP YÜZEYLER
Ahşabın birçok düşmanı vardır. Bunlar ağaç kurtları, mantarlar ve güneştir. Bu etkenlere karşı ahşabın korunabilmesi, mantar ve ağaç kurtlarına karşı etkili yapıda zehir ihtiva eden, fakat insan sağlığına zararsız tahta koruyucuları ile mümkündür. Bu ürünler, yapılarındaki zehir sayesinde ahşapları korurken, içerdiği bağlayıcı sayesinde ahşabın su emmesini engeller.

KALİTELİ BOYA NASIL OLMALIDIR?
Kaliteli bir boyada aranan özellikler şöyle sıralanabilir;
֍ Örtücülük (kapatıcılık, 2 katta iş bitirme),
֍ Kolay uygulanabilir olması (fırça, rulo veya mala ile iyi sonuç vermesi)l Fiziksel etkilere dayanıklı olması (sürtünme, çizilme, silinme vb.),
֍ Kimyasal etkilere dayanıklı olması (sabun, yağ, deterjan vb.)l Atmosferik şartlara ve özel şartlara dayanıklı olması (soğuk, sıcak, yağmur, güneş vb.),
֍ Dekoratif olması (renk, parlaklık, matlık vb.).

BOYANIN PÜF NOKTALARI
Boyayı kendiniz yapacaksanız, iyi bir sonuç elde etmek için doğru sırayı izlemeniz gerekiyor. İlk aşama, yüzeyin hazırlanması kısmıdır. Boyanacak yüzey üzerinde kabarmış boya ve macun kalıntıları varsa mutlaka kazımalı ve yüzeyi pürüzsüz bir hale getirmelisiniz. Boyanın yüzeye bağlanması ve kolay uygulanması için, yapacağınız astarlama işlemi öncesinde yüzeyin mutlaka sağlamlaştırılmış, her türlü kir, yağ, toz ve kalıntılardan arındırılmış, kuru ve temiz olması gerektiğini unutmamalısınız. Boyanacak yüzeyde gerekiyorsa, yüzey düzeltme işlemleri yapıldıktan sonra (sıva, saten alçı, macun) zımpara ile homojen bir görüntü sağlanır.
Zımpara tozları yüzeyden uzaklaştırıldıktan sonra, astar uygulaması iki kat olarak yapılır. İki astarlama işlemi arasında uygulanacak macunlama için yüzeyin saydığımız özellikleri taşıyor olması şarttır.
Katlar arası en az 3-4 saat beklenmeli, 24 saat sonra boya uygulamasına geçilmelidir. Son kat boya uygulama işlemi sırasında ise dekoratif görüntü vermek amacıyla, boyayı uygulama talimatında belirtilen aralıklarla iki kat uygulamak en doğru boyama yöntemlerinden birisidir.

BOYA ALETLERİ
Boyama sırasında dikkat etmeniz gerekenlerin dışında, kullanacağınız aletler de iyi bir sonuç elde etmenizde önemli rol oynuyor.
Fırça: Fırçanın kılları boyayı sürükleyebilecek kadar sert, aynı zamanda da yumuşak bir sürtünme temin edecek kadar elastiki olmalıdır. Fırçanın kopuk veya bozuk kıllarının temizlenmesi ve tozunun mutlaka giderilmesi gerekmektedir. Fırçayı bükerek, yıkayarak ve silkeleyerek temizlemek yanlıştır. Fırça ölçüleri inç olarak belirtilir. 1/2, 1 ve 1 1/2 inç fırçalar kapı ve pencere doğraması, 2 ve 3 inçlik fırçalar ise duvarlarda kullanılır.
Spatula: Yüzeydeki eski boyaların kazınması ve yüzeye macun çekilmesinde kullanılır.
Zımpara kağıdı: Zımpara kağıtları demir ve tahta üzerinde kullanılmak üzere iki çeşittir. Numaralandırılmış olan kağıtlarda 0 en ince, 4 ise en kalın kağıt türünü işaret eder. 3 ve 4 numara yüzey hazırlamada, 1 numara astar uygulamada, 0 numara boyada, 2 numara ise macun zımparasında kullanılır.
Rulo: Rulolar tavan ve buna benzer geniş yüzeylerde kullanılır. Rulo kullanımı boyama süresini kısaltabileceği gibi, boya fazlasının uygun rulo tablalarıyla alınmaması halinde, uygulamayı zorlaştırabilir.

Artan boyalar nasıl saklanmalıdır?
Artan boyanın cinsine göre; (kabın içindeki boyanın havayla temasını kesecek şekilde) su bazlı ise su, solvent bazlı ise solvent eklenerek uzun süre saklanabilir.

Boyanın, verilen oranlardan fazla inceltilmesi ne gibi sonuçlar doğurur?
Boyanın örtücülüğü ve uygulandığı yüzeye yapışma kabiliyeti azalır. Bu da boyanın yapması gereken koruma ve dekoratif işlevinin etkisini azaltır.

Boyalar hangi oranda inceltilmelidir?
Ambalajları üzerinde ve teknik bültenlerinde yazılı oranlarda inceltilmelidir. Her boyanın farklı inceltme oranı bulunmaktadır. Ayrıca inceltme oranı kullanılacak uygulama aletinin özelliklerine göre de değişmektedir.

Boyanın yanıcı olma özelliği var mıdır?
Su bazlı boyalar yanıcı değildir. Solvent bazlı boyalar ise yanıcı ve parlayıcıdır.

Boyalar nasıl depolanmalıdır?
Kullanılmış boyalar tamamen kapalı kaplarda, ambalajı açılmamış boyalarsa rutubetsiz, oda sıcaklığında ve paletler (zeminle temasını kesmek için) üzerinde depolanmalıdır.

Lekeli ve isli yüzeylerden boyamayla nasıl kurtulunur?
Yağ, is, kalem, yanık izleri, kurum, vs. gibi lekeleri yok etmek için herhangi bir boyama işlemi yeterli derecede performans sağlayamaz. Bir müddet sonra tüm lekeler kusma yapar. Bundan dolayı, boyamadan önce bu lekelerin tekrar kusmasını engelleyebilecek bir işlem yapılmalıdır.

Direkt güneş ışığı altında boya yapmak neden önerilmez?
Boyalar, düzgün bir işleme ve yapışma sağlayabilmek için uygulandıktan sonra bir süre ıslak kalmak zorundadır. Direkt güneş ışığının sıcaklığı, boyanın en dış katmanının daha olgunlaşmasını tamamlamadan kurumasına neden olur. Bu da boya üzerinde baloncuklar oluşmasına neden olur.

Çok sıcak havalarda boya uygulamanın sakıncası nedir?
Boya çok sıcak havalarda yüzeye yapışamadan ve nüfuz edemeden kurur. Bu da boyanın soyulması ve kabarması ile sonuçlanır.

Yeni boyanmış bir yüzeyde neden çatlamalar oluşur?
Bu çatlamaların en önemli nedeni, gereğinden kalın bir boya tabakası uygulanmasıdır. Yüzeydeki kat daha çabuk kurur ve alt katların kuruması daha uzun zaman alır. Alt katlar kuruyunca büzülür ve bu da üst katta çatlamalara neden olur. Ayrıca boya uygulanan yüzey iyi temizlenmemişse bu da bir neden olabilir.